|
|
|
| |
|
|
Cor introduceert Cris Camphuisen en we zijn gelukkig en vereerd dat hij deze avond wilde komen.
|
|
|
|
| |
|
|
|
Eerst een voorbehoud van Chris.
|
Chris geeft aan dat de kleine luidspreker ‘The Little One’ eigenlijk te klein zijn voor onze grote
|
ruimte. ‘The Little One’ is bedoeld voor “klein behuisden” en komen naar zijn zeggen het best tot
|
hun recht in een kamer tot 4 bij 8 meter.
|
|
|
|
| |
|
|
|
De grotere uitvoering ‘The Grown Up’ staat samen met ‘The Little One’ stijf tegen de achterwand
|
geplaatst en Chris was zelf ontevreden over de geluidskwaliteit in onze zaal. Hij heeft zelf deze
|
positie gekozen in de aanname dat dit het geluid zo meer “body” heeft.
|
Maar dit komt allemaal goed!
|
|
|
DE MOTIONAL FEEDBACK TECHNIEK (MFB)
|
|
De elektronica in een huidige audioketen heeft een minimale vervorming. Helaas kan bij de
|
laagweergave van vele luidsprekers de vervorming makkelijk tientallen procenten zijn
|
Het uiteindelijke doel van MFB is dus een strakke vervormingsvrije laagweergave te realiseren.
|
Chris heeft, net als Philips in het verleden, de MFB-techniek gebruikt om een kleine weergever te
|
maken met een basweergave van een grote luidspreker (vloerstaander).
|
In de nieuwsbrief is een heel stuk opgenomen van de ontstaansgeschiedenis van Piratelogic.
|
(Zie ook www.piratelogic.nl en servolabs.nl)
|
De aanleiding voor het ontstaan van de luidsprekers zijn de Philips MFB luidsprekers uit de jaren 60.
|
Chris was onder de indruk van de indrukwekkende basweergave van deze kleine boksjes.
|
Na het opzeggen van zijn baan ging Chris zich volledig wijden aan audio. Hij heeft Philips MFB’s
|
gerepareerd en gekopieerd en is een eigen ontwikkeling gestart.
|
Chris heeft in dit stadium ook gesproken met de oorspronkelijke Philips ontwikkelaars.
|
|
|
|
| |
|
|
|
Bijzonder is dat Chris alles zelf maakt, zowel de elektronica als de kasten.
|
Tegenwoordig beschikt hij zelfs over een CNC machine voor de houtbewerking.
|
De kasten zijn vervaardigd uit 19 mm MDF-plaat.
|
Een hele opgave is het mooi verven van de kasten en hij laat weten erg dankbaar te zijn voor de
|
ontvangen tips om de kasten door een externe partij te laten vervaardigen!
|
Bij de uitleg over wat MFB nu eigenlijk is geeft hij aan dat de versnellingsopnemer (ook wel
|
accelerometer) het meest belangrijke onderdeel is.
|
|
De versnellingsopnemer zit bevestigd in de spreekspoel van de basweergever en meet de exacte
|
beweging van deze spreekspoel. Door de beweging van de spreekspoel elektronisch te vergelijken
|
met de gewenste beweging, het ingangssignaal, kan een gecorrigeerd signaal aan de woofer
|
toegevoerd worden (motional feedback).
|
Dit lijkt simpel maar het is een hele kunst dit op een stabiele wijze uit te realiseren.
|
Na testen met een aantal opnemers wordt er nu gebruik gemaakt van (Murata)
|
versnellingsopnemers. (Ook Grimm gebruikt deze sensor).
|
|
|
|
| |
|
|
|
De Murata versnellingsopnemers waren oorspronkelijk ontwikkeld als valschok beveiliging voor de
|
toepassing in harde schijven.
|
Deze versnellingssensor heeft een behoorlijk groot lineair bereik vanaf ongeveer 30 Hertz. De
|
resonantiefrequentie ligt op 20 Kilohertz. Het frequentiebereik is daarom voldoende groot.
|
(Chris gebruikt twee versnellingssensoren parallel. Mede hierdoor wordt de benodigde fasemarge en
|
een loop-bandbreedte vanaf ongeveer 27 Hertz verkregen. Dit is nodig om de goede werking van het
|
MFB-systeem te garanderen). (Zie ook httpspiratelogic.nlp=en.starbass)
|
Chris laat versnellingsopnemers rondgaan. Eerst de oorspronkelijke opnemer uit een Philips MFB
|
luidspreker en dan zijn Piratelogic Starbass sensor.
|
Ook de versterkermodule van ‘The Grown Up’ gaat rond. Dit ziet er geweldig uit.
|
|
|
|
| |
|
|
|
DE LUIDSPREKERS
|
|
‘The Little One’ is een actief tweewegsysteem.
|
‘The Little One’ is echt een kleine luidspreker van 17 x 17 x 24 cm. De grootte is bepaald door de 5.25
|
inch woofer. MFB wordt op de Scanspeak woofer toegepast en de SBacoustics tweeter maakt ‘The
|
Little One’ compleet tot een tweewegsysteem.
|
De drivers van ‘The Little One’ drivers zijn van heel goede kwaliteit dat straalt er duidelijk vanaf.
|
De versterking wordt verzorgd door ‘klasse D’ versterkers die in een mooie compacte
|
elektronicamodule zijn opgenomen.
|
De 24 volt (enkele) voedingsspanning wordt door een externe (schakelende) voeding verzorgt.
|
Per luidspreker een 24 Volt 4 Ampère voeding (vergelijkbaar met een laptopvoeding).
|
Een externe (goedgekeurde) voeding maakt dat de luidsprekers zelf geen kostbaar elektrisch KEMA-
|
keurmerk nodig hebben.
|
De luidsprekers hebben ook een tulp uitgang zodoende kunnen meerdere luidsprekers gestapeld
|
worden. Dit is alleen van toepassing op ‘The Little One’ modellen. De MK2 beschikt niet over een
|
doorlusmogelijkheid omdat de praktijk heeft uitgewezen dat een enkel paar voldoet in de meeste
|
luisteropstellingen.
|
|
|
|
| |
|
|
|
Chris heeft ook de grote versie luidsprekers meegenomen ‘The Grown Up’.
|
Deze is met 24 x 24 x35 cm ruwweg tweemaal zo groot en het gaat hier om een actief
|
driewegsysteem. Dit is gerealiseerd door middel van een MFB-woofer en een coax luidspreker voor
|
het midden en hoog.
|
Zowel ‘The Little One’ als ‘The Grown Up’ zijn asymmetrisch en vormen dus een paar.
|
De prijs van ‘The Little One’ is 1.499,- Euro en ‘The Grown Up’ kost 2.599,- Euro, beide per paar.
|
Voor de demo heeft Chris gebruikgemaakt van een professionele schakelende voeding zoals bekend
|
uit de industriële procesautomatisering. Door de schaal waarop deze geproduceerd worden
|
combineren dit soort voedingen een hoge levensduur met een uitstekende prijskwaliteit
|
verhouding.
|
Tijdens de demo waren op deze voeding alle vier de luidsprekers aangesloten.
|
|
DE BRON en BEKABELING
|
|
De muziek die werd afgespeeld vanaf een laptop naar een Steinberg UR22mkII audio interface. Deze
|
wordt als DAC gebruikt en is via een standaard USB-kabel aangesloten op de laptop.
|
Via heel lange afgeschermde kabels (een meter of 20 lang!) met tulpstekkertjes gaat het signaal van
|
de DAC naar de luidsprekers.
|
|
|
|
| |
|
|
|
Chris gebruikte een schakelkastje met tulp in- en uitgangen om te schakelen van de kleine naar de
|
grotere luidsprekers.
|
Zoals op de foto te zien is gaat het hier niet over bijzondere of high-end kabels. Noch voor de
|
voeding (simpel tweeweg snoer) noch voor het audiosignaal (de ‘interlinks’).
|
|
|
|
| |
|
|
|
Dit werkte gewoon goed en de vraag is of dit werkelijk nog verbeterd kan worden
|
Chris gaf aan dat het iedereen vrij staat om duurdere bekabeling toe te passen wanneer men van
|
mening is dat deze het geluidsbeeld verbeteren.
|
Chris denkt nog aan het bouwen van een sub woofer op basis van zowel de littleone als de
|
grownup woofer dus wie weet
|
|
Het scheidingsfilter in de luidsprekers is analoog opgebouwd.
|
De LittleOne gebruikt een 2de orde laag- en een 4de orde hoog-doorlaatfilter, beide op 2400 Hertz.
|
De filterkarakteristiek is Linkwitz Riley (LR).
|
Voor de GrownUp wordt het laag 2de orde gefilterd vanaf 30hz tot 400hz, het midden 2de orde op
|
400hz en 4de orde op 4khz en het hoog op 4de orde vanaf 4khz.
|
|
|
|
| |
|
|
|
Achter op de elektronicamodule zitten 4 potentiometers. Daar kan de gebruiker aan draaien maar
|
dat is begrijp ik niet echt de bedoeling. Het mag wel om de weergave naar eigen smaak aan te
|
passen maar heeft tot gevolg dat de weergave niet meer echt “recht” is.
|
De LittleOne beschikt over ‘DLP’ (Dynamic Low Protect) bepaalt de instelling bij 30 en 90 Hertz van
|
grenswaardes om de woofer te beschermen (limiters).
|
‘Low’ geeft de mogelijkheid het laag volume aan te passen.
|
‘MFB’ heeft invloed op de mate van terugkoppeling van het MFB-systeem.
|
‘High’ geeft de mogelijkheid het hoog volume aan te passen.
|
|
DE MUZIEKWEERGAVE
|
|
- Om af te trappen wordt een nummer van de Cantate Domino CD afgespeeld (Cantique De Noel).
|
Chris heeft twee zwarte ‘The Little Ones’ langs de zijmuur op een tafel gezet. Hij denkt dat de
|
luidsprekers in die opstelling beter klinken.
|
Het geluid is verrassend vol, de zang is helder en goed alleen het orgel gaat denk ik niet zo heel diep.
|
Een prettige aftrap.
|
|
|
|
| |
|
|
|
- Nu schakelen we naar twee witte ‘The Little Ones’ die op een statief dicht tegen de achtermuur staan.
|
The Man You Were van Shirley Horn laat een verrassend stevige bas horen.
|
Vanuit mijn luisterpositie hoor ik wel twee boksen ofwel een gat in het midden. Dit wordt beter
|
wanneer het volume opgedraaid wordt. Verder in de zaal is het geluidsbeeld goed.
|
De klank is goed alleen weten we uit ervaring dat de luidsprekers te dicht bij de muur staan.
|
Nu beluisteren we Shirley op ‘The Grown Up’ luidsprekers.
|
Nu misschien wel te veel bas, de stem klinkt open en overtuigend.
|
Het nummer Celestial Echo wordt op beide luidsprekers afgespeeld. Vreemd genoeg is het verschil
|
niet groot.
|
Wat opvalt is het mooie open geluid.
|
|
PAUZE
|
|
Na de pauze zijn de luidsprekers verplaatst naar de hoek van de houten (dans)vloer.
|
|
‘Slow Train’ wordt afgespeeld op beide luidsprekers.
|
De positionering maakt dat het geheel beter uitkomt.
|
Dit nummer klinkt iets minder op ‘The Little One’ luidspreker, met name het hoog.
|
De bas is goed, ‘The Grown Up’ laat een heel ander karakter horen. Het klinkt goed.
|
|
Shirley Horn met ‘The Man You Were’ klinkt via ‘The Grown Up’ nu veel beter in deze
|
luidsprekerpositie.
|
Fijne strakke bas, open geluid. Heel prettig.
|
|
De nummers van Daniel Lanois en Jimmy Smith zijn mij onbekend en hier valt daarom niet veel van
|
te zeggen.
|
De percussie en de gitaar van Jimmy Smith klinken goed en lekker open.
|
Donald Fagen’s ‘I.G.Y’, prima. Vermoedelijk gaan deze luidsprekers nooit luistermoeheid opleveren.
|
New Frontier van Donald Fagen is vermoedelijk geen fijn nummer voor een demo. Het geluid klinkt
|
dun. Dit nummer is naar ik verneem werkelijk zo op de CD gezet.
|
|
Slow Train wordt nog een keer op ‘The Little One’ luidsprekers gespeeld, nu de zwarte.
|
Ferme bas en ik hoor achter mij dat dit echt werkelijk goed een liveoptreden benaderd!
|
Bij het nummer ‘Give me the Night’ van Shirley Horn (mp3) gaan de kleine zwarte luidsprekers op de
|
grond en komen ‘The Grown Up’s’ op het statief. Dit geeft een mooie spreiding van het geluidsbeeld.
|
‘Suffer Not’ van Submotion Orchestra is moeilijk in te schatten als een voor mij onbekend nummer.
|
De algemene indruk van de luidsprekers is uitstekend. De bas is goed en strak dus alle lof voor het
|
MFB-systeem van Chris.
|
|
Beide sets hebben een ander karakter met een wisselende voorkeur bij de AOB leden.
|
Van Cyriel kreeg ik het volgende aanvullende commentaar
|
“De kleine set vond ik met name direct overkomen, wat het luisteren makkelijk maakte. De
|
grotere set deed wat meer in de ruimte, door de coaxiale midhoog driver en de
|
omgekeerde dome woofer”.
|
|
|
|
|
|
Rond half elf komt Cor komt naar voren en bedankt Chris samen met zijn vrouw voor de heerlijke
|
avond.
|
“Het is een enorme prestatie, alles klopt, heel knap. Dankjewel super goed gedaan”.
|
Als afsluiter van deze geweldige demo wordt via ‘The Grown Up’ op een lekker volume Celestial Echo
|
gespeeld, een waardige uitsmijter en het klinkt geweldig!
|
|
|
Playlist:
|
Cantique De Noel, Marianne Mellnas (Cantate Domino CD)
|
The Man You Were, Shirley Horn
|
Celestial Echo, Malia & Boris Blank
|
|
Pauze
|
|
Slow Train, Hans Theessink
|
The Man You Were, Shirley Horn
|
I Love You, Daniel Lanois
|
8 Count For Rita, Jimmy Smith
|
I.G.Y , Donald Fagen
|
New Frontier, Donald Fagen
|
Slow Train, Hans Theessink
|
Give Me The Night, Randy Crawford
|
Suffer Not, Submotion Orchestra
|
Celestial Echo, Malia & Boris Blank
|
|
Foto's : Jeroen
|
Verslag: Hans
|
Verslagen |
2022
|
|